Kunstroute CKV: De Kerkenroute
Inhoudsopgave
- De Sint-Bonifatiuskerk
- De ijsfontein
- De oosterkerk
- Het interview
-
De Sint-Bonifatiuskerk
De katholieke kerk van Dokkum is de eerste plek op mijn route.
Deze kerk word gebruikt voor zondagse missen van 9 tot 10 uur en op bijzondere dagen zoals kerstmis en Pasen. De sint-Bonifatius kerk is gemaakt in 1872 en ontworpen door de bekende architect P.J.H. Cuypers, de stijl is vroeg gotisch.
De kerk (zonder de pastorie) bestaat uit 6 delen: het entree, de linker vleugel (of zijbeuk), de rechter vleugel (of zijbeuk), het middelschip, het dwarschip en het priesterkoor.
Het entree spreekt voor zich, hier kom je binnen. Er zijn echter ook nog drie zijingangen: een in de linker vleugel, een in de rechter vleugel via de (oude) biechtstoel, dit is gedaan door mijn vader. Als laats is er een uitgang op het altaar zelf. De linker vleugel dient als zijpad en voor een aantal banken, hiervoor is de rechter vleugel ook bestemd. In het schip staan ook banken met in het midden het hoofdpad waardoor de misdienaars en de pastoor binnenkomen. In het dwarschip zitten twee kleine kappelletjes. Deze ruimtes zijn gewijd aan twee heiligen: Maria St. Bonifatius. Op het priesterkoor staan alle belangrijke relikwieën, veel beelden en het altaar.
Meteen links op de linkervleugel vind je ook de doop Fontijn, dit is de plek waar vroeger alle baby’s (en oudere mensen) gedoopt werden. Nu gebeurd dit voor in de kerk op het altaar.
In de muren zitten gegrafeerde beelden van de kruisweg van Jezus: kruiswegstaties. Deze beeldjes geven in veertien verschillende fragmenten de kruisiging van jezus weer.
In de plaatjes 1 t/m 3 zie je hoe jezus word geslagen en gemarteld, in plaatjes 4 t/m 9 zie je de kruisroute zelf en in de rest van de plaatjes zie je hoe jezus gekruisigd word en daarna er afgehaald word.
Dit is een zicht in de kerk vanaf de ingang, rechtsonder zie je een caravan die staat voor een goed doel van de kerk. Deze caravan staat voor dat er een echte caravan beschikbaar is voor mensen die te weinig geld hebben om op vakantie te kunnen gaan. Hierdoor kunnen ze toch nog genieten van hun vakantie. Dit geld word verdiend door de collecte die iedere dienst word gevraagd aan de gasten.
Links voorin voor het altaar ziet je een preekstoel zien, deze preekstoel werd vroeger heel veel gebruikt als de pastoor ging preken. Tegenwoordig word deze ‘stoel’ alleen maar gebruikt voor belangrijke toespraken zoals bij kerst. De buitenkant van de preekstoel is versiert met personen die uit het hout gekaft zijn. deze vier heiligen zijn dezelfde heiligen die je achter in de vier glas in loot ramen te zien er mist alleen een De 3de foto is Bonifatius.
Zoals in bijna alle kerken zijn de ramen gemaakt van glas in loot, de ramen aan de zijkant hebben niet echt een speciale betekenis. En zoals ik al gezegd heb zijn de achterste vijf ramen.
Hier zie je de vijf ramen met heiligen en het hoofdaltaar, dit altaar is het achterste altaar. In dit altaar zit het tabernakel, hierin staat het heilige brood en de heilige wijn.
Het brood en de wijn zelf worden gezegend door de pastoor op het normale altaar, dit altaar staat voor op het priesterkoor. In dit altaar zat een stukje van wat misschien vroeger Bonifatius was geweest.
Dit ministukje is laatst verplaatst naar het Bonifatius kappelletje aan de rechterkant in het dwarsschip.
-
De ijsfontein
De ijsfontein is het tweede item op mijn lijst.
Deze fontein is een van de elf fonteinen die in alle steden van Friesland worden geplaatst vanwege dat Leeuwarden de culturele hoofdstad (van Europa) van 2018 is geworden.
De fontein is ontworpen door de kunstenares Birthe Leemeijer uit Haarlem.
Deze fontein is alleen een beetje anders dan normale fonteinen: de fontein bevriest het water dat eruit stroomt waardoor er ijspegels ontstaan aan de randen van de fontein.
Deze ijspegels staan voor de vele eisbaarden die tijdens de Elfstedentocht heel bekend waren onder de schaatsers.
Waarom deze speciale ijsfontein in Dokkum? Dit is omdat het laatste stukje van de tocht van Franeker naar Dokkum en de helft weer via dezelfde weg terug en dan naar Leeuwarden betiteld is als ‘de hel van het noorden’ omdat het laatste stukje meestal zo koud was en hierdoor de meeste ijsbaarden voorkwamen.
Er staan in totaal tweeënvijftig eiken rond de fontein, deze eiken staan voor in en bloemvormige cirkel rond de fontein zelf.
De eiken staan voor de tweeënvijftig martelaars die samen met st. Bonifatius stierven ergens bij Dokkum op 5 juni 1754 door de boze Dokkumers.
De fontein is ongeveer 2 meter in de hoogte, 4 meter in lengte en 3 meter in breedte.
Onze fontein in Dokkum is de enige van de 11 fonteinen die ook echt door een Nederlandse kunstenaar is ontworpen en gemaakt.
De rest van de fonteinen zijn namelijk ontworpen door bekende kunstenaars uit tien andere landen waarvan onder andere China, België, Japan en Kameroen.
Voor de stroom die de fontein zou kosten heeft Leemeijer een goudkleurig plateau voor de grote kerk bedacht. Dit plateau bestaat uit een mix van zonnepanelen die in het plaveisel liggen die de fontein gaan voorzien van energie. Dit alles licht gerangschikt volgens het principe van de Fibonacci spiraal, deze structuur is uitgevonden door Fibonacci in de 12e eeuw. De structuur zorgde voor ordening en rangschikking in de natuur van zaden, bladeren en celstructuren om het beste lichtresultaat te krijgen.
Hierboven staan twee plaatjes van Birthe Leemeijer die het ontwerp van de zonnepanelen zelf vasthoud en een foto die met behulp van photoshop een perfecte weergave geeft van hoe de Fibonacci spiraal er uit zou zien voor de grote kerk.
Aangezien dit kunstwerk er nu nog niet staat zijn de meningen nogal verdeelt.
Natuurlijk is het een mooi kunstwerk voor Dokkum maar afgezien van de goede plek en centrum van Dokkum zijn er niet veel voordelen op het gebied van planologen (iemand die zich bezig houd met de ruimtelijke ordening). Dit komt doordat er bijvoorbeeld veel parkeerplekken verdwijnen door het kunstwerk midden op een parkeerplaats te zetten, dit is een van de vele redenen die de tegenstanders noemen om het project te stoppen.
Maar dan is het probleem: waar anders? Je kunt ook niet zomaar overal een fontein neerzetten.
Zelf vind ik het een leuk idee en een mooi symbool voor de culturele hoofdstad van 2018.
-
De oosterkerk
Het laatste gebouw op mijn route is de oosterkerk
Dit appartementencomplex was vroeger een kerk totdat het door de krimp van de kerken in Nederland niet meer nodig was en werd verbouwd, dit heeft mijn vader gedaan daarom heb ik hem geïnterviewd.
Het gebouw bestaat uit drie gedeeltes: de originele kerk, de pastorie en een extra huisje dat ook bij de pastorie hoorde.
De kerk zelf is compleet verbouwd ook al de typische kenmerken van een kerk noch steeds zichtbaar zijn van buiten. Dit blijkt door de kruisvorm en de typische zijpilaren. De pastorie is van buiten niks veranderd behalve standaard restoraties zoals de deuren en ramen. Alleen het interieur is compleet anders. Dit geld ook voor het huisje.
Er zijn twee tafeltjes met pleintjes aan de voorkant en achterkant, er is een middelstuk toegevoegd aan de verbinding tussen de kerk en de parochie. Deze verbinding is gemaakt van glas en is een van de trappen om naar boven te gaan.
Dit is een tekening van mijn vader waarin je duidelijk kunt zien hoe het gebouw in elkaar zit, deze opstelling word in de kerk zelf herhaald met vier verdiepingen.
Mijn vader heeft een speciale trap
bedacht, het is een soort van dubbel
trappenhuis.
Mij laat het denken aan de dubbele trap
van Da Vinci, alleen dan een soort van
nieuwe versie. Het is een rechthoekig
gedeelte van het gebouw. Het principe is
hetzelfde alleen dan allemaal recht,
alleen dan met een dikke betonnen muur.
Dit is gedaan om een 2de nooduitgang te creëren bij brand.
Op deze foto is duidelijk te zien dat er vroeger nog een voorstukje voor de echte kerk zat, dit is later weggehaald vanwege het nieuwe bestemmingsplan. Dit stuk is vervangen door meer glazen ramen, de glazen ramen die er al zaten zijn ook vervangen door om en om een raam te doen. Hierdoor krijg je een moderner effect en is het makkelijker om de appartementen in te delen.
Op de volgende foto zie je hoe het ontwerp uiteindelijk is geworden, de bomen moeten nog even groeien maar het idee is er.
Later is het parkje voor het hele gebouw nog een beetje veranderd, hier weet ik alleen niet zoveel van.
Het eerste idee was om de kerk de slopen, en er een compleet nieuw gebouw neer te zetten. Ik vind dat wel een beetje overbodig ook al zag het er van te voren echt als een bouwval uit: alle ramen waren dichtgetimmerd net alsof het al jaren leeg stond en op instorten stond.
Eigenlijk was dit ook zo alleen stond het nog niet zo lang leeg, het kerkbestuur had gewoon niet genoeg aanhangers meer om de kerk te onderhouden.
Mijn vader zelf schrok dus nogal op het eerste gezicht.
-
Het interview
het interview heb ik met mijn vader gedaan over de oosterkerk.
Ik heb eerst een paar vragen bedacht en heb hem die toen aan hem gesteld.
- Wat heb je met de kerken in de binnenstad?
Silvester ging vroeger als kind naar de grote kerk met zijn ouders; Nu gaat hij soms mee met mij mee naar de katholieke kerk waar ik soms misdienaar ben.
- Heb je ook aan kerken gewerkt?
Hij bekend eerlijk dat hij heeft meegewerkt aan de sloop van de Noorderkerk; Dit was ongeveer 15 jaar geleden en hij heeft er een appartementen gebouw ontworpen.
In 1997 heeft hij samen met zijn vader de grote kerk verbouwt. Er is toen een nieuwe entree gemaakt naast de kerk hierdoor kwamen er meerdere mogelijkheden in de kerk. Er is toen een hoge ruimte gemaakt van twee verdiepingen zodat er boven vergaderd kon worden en beneden is een keuken en ontmoetingsruimte gemaakt.
In 2009 mocht hij een vergelijkbare vraag van de katholieke kerk oplossen.
Dit vond hij ook heel erg leuk, vooral omdat hij de achterwand van de biechtstoel als doorgang heeft gebruikt.
- Hoe lang werk je eigenlijk al in Dokkum?
20 jaar… hij vindt zichzelf ineens erg oud.
- Wat vind jij bijzonder aan de oosterkerk?
Bijzonder aan de invulling is het zogenaamde wokkeltrappenhuis. Hier kun je op twee verschillende manieren naar boven in hetzelfde trappenhuis. Dit is gedaan om twee vluchtwegen te maken. Ook vond hij het idee überhaupt bijzonder: van een kerk een appartementencomplex maken.
- Hoort het naast gelegen gebouw her ook bij?
Ja daar zitten ook appartementen in. Eigenlijk is alleen de gevel nog oud. De rest is er nieuw achter gebouwd. Silvester vindt het toch wel erg belangrijk dat het complex nog steeds in d e stad staat en vindt deze oplossing veel beter dan de nieuwbouw bij de Noorderkerk.
Nog een paar vraagjes over de Culturele hoofdstad.
Wat vind je van het bestaande kunstwerk op de markt?
Het stellen drie heiligen voor. Echt heel duidelijk vindt hij het niet. De locatie is precies het kruis van de oude kloosterkerk die bijna twee keer zo groot was als de huidige ‘grote kerk’. Eigenlijk was het de bedoeling dat er op de plek van het huidige kunstwerk een altaar zou komen met een bijbel en een kelk zoals nu de katholieke kerk nog gebruikt wordt
- Doe je zelf ook iets met de culturele hoofdstad?
Er word ook nog een beetje gewerkt aan de mogelijke herbouw van de kerktoren op de markt van de oude kerk.
- Wat vind je van het kunstwerk zelf?
Ik vindt het leuk dat Dokkum mee doet aan de culturele hoofdstad maar vindt de ijsfontein best lastig. Het thema Elfstedentocht zou ik liever op een andere locatie zien en eigenlijk zou ik op de markt graag een cultuur historische interpretatie van het klooster zien.
Dit was mijn interview met mijn vader.